Η Μαριόλω...

«...Κάποιοι πόνοι

πού δέν τούς κλεί

κι ό πλατύτερος θρήνος...»

Κ. ΠΑΛΑΜΑΣ

Ό κάθε άνθρωπος εκδηλώνει το συναίσθημα της χαράς με το δικό του τρόπο. Τό συναίσθημα όμως τής λύπης, τής βαθειάς λύπης, όλοι οί άνθρωποι τό εκδηλώνουν με τον ίδιο τρόπο. Με ψυχικό πόνο, με θρήνους, με μοιρολόγια από τις γυναίκες, μέ δάκρυα. Τά δάκρυα εναποθηκευμένα στο δακρυϊκό ασκό, στη λήκυθο, αυτή του ανθρωπίνου πόνου, δέν έχουν προορισμό από τη Φύση νά ξεπλένουν μόνο το βολβό του οφθαλμού, άλλα καί να ανακουφίζουν από τούς αβάσταχτους ψυχικούς πόνους. Διαυγή κι αστραφτερά κατά τή ροή τους καίνε και τό μαντήλι. Έχουν οί Ήπειρώτισσες μεγάλη εμπειρία με τούς ακένωτους ασκούς των δακρύων τους.

«...Σου στέλλω καί το δάκρυ μου 

σε ενα χρυσό μαντήλι.

Το δάκρυ είναι καφτερό 

καί καίει το μαντήλι...»

Άπό τήν άρχαιοτάτη ακόμα εποχή όλοι οί συγγραφείς μάς παρουσιάζουν τον ψυχικό σπαραγμό σ’ όλες τις κλίμακες. Ό Θουκυδίδης άναφέρει οτι οί Αθηναίοι, κατά τό 431 π.Χ. 

«...τω πατρίω νόμω δημοσία ταφάς έποιήσαντο 

των εν τώδε πολέμω πρώτω άποθανόντων».

 Ό Πρίαμος όταν έμαθε το θάνατο του γυιού του Εκτορα (Ίλιάς X στιχ. 54) 

«... ώμωξεν ό γέρων κεφαλήν... 

παίειν καί τ’ άλλα ποιεΐν καί λέγειν, 

ό συμβαίνει τοις περιπαθούσι».

Ο χαλβάς και η μουσταλευριά...

Τι χαλβάς τί μουσταλευριά...Ο τρόπος διαφέρει...

►ΕΙΚΟΝΑ ΠΡΩΤΗ: Ο ΧΑΛΒΑΣ

Σε μία αίθουσα τουρκικού σχολείου γύρω στα 1880.Το δημοσίευμα (η γλαφυρότητα της περιγραφής του συντάκτη εντυπωσιακή!!!) είναι απο την εφημερίδα "ΦΩΝΗ ΤΗΣ ΗΠΕΙΡΟΥ"-24 Σεπτεμβρίου 1899. Απολαύστε το:

Στο μοναναστήρι του χωριού μου...(Μονή ΑΒΕΛ Βησσάνης)

Σοφία Βέμπο-"Χωριό μου, χωριουδάκι μου" (1947)

Βήσσανη σήμερα στον Αη Παντελεήμονα...

Στον Αη Παντελεήμονα... 

[...Στο βόρειο άκρο κοντά στα Πηγάδια. Έδώ συναντούμε μερικές εικόνες ένδιαφέρουσες: Οι δεσποτικές, στο τέμπλο, τής Θεοτόκου και του 'Αγ. Νικολάου, φέρουν καλλιτεχνική έπένδυση αξιόλογη από φύλλα χαλκού. Άτυχώς δέ οί παρατιθέμενες φωτογραφίες δέν ικανοποιούν. Αλλη εικών 35X25 τυπωμένη σέ μεταξωτό ύφασμα παρουσιάζει τον γνωστό τύπο τής Παναγίας του Μπαλουκλή, πίσω της δέ φέρει την επιγραφή «Γεώργιος Κ. Τσουβαλίδης, Βήσσανη 18—8—1910». Όπως είναι γνωστό κτητορική οικογένεια του "Αη Πανταλεήμονος είναι ή Τσουβαλίδου ή Τσουβάλη, όπως έλέγετο κοινώς.

2 Aπριλίου 1939-Αγώνας βόλεϋ γυναικών:Βήσσανη- Γιάννενα 0-3...

Πατήστε για μεγέθυνση ΕΔΩ

Η φωτογραφία τραβήχτηκε στις 2 Απριλίου 1939 στη Βήσσανη Πωγωνίου λίγο πριν απο τον αγώνα βόλεϋ γυναικών μεταξύ της τοπικής ομάδας και της ομάδας της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ιωαννίνων...[Η ψηφιακή επεξεργασία της φωτογραφίας "αποκάλυψε" οτι ο αγώνας μάλλον οργανώθηκε από την  ΕΟΝ - αφού στα μπλουζάκια της τοπικής ομάδας αλλά και στα  καπελάκια-μπερέδες των φιλοξενούμενων κοριτσιών   φαίνεται καθαρά το έμβλημά της - πράγμα σύνηθες εκείνη την εποχή αφού το καθεστώς της 4ης Αυγούστου έδινε μεγάλη σημασία σε θέματα νεολαίας...] ***

Αξιοσημείωτες...- αν μη τι άλλο - και οι παρατηρήσεις του αποστολέα της φωτογραφίας στα γραφεία μας πρίν απο μερικά χρόνια, σχετικά με την αμφίεση των νεαρών κοριτσιών...

O Σιαμαντάκας...

Σε πολλά μέρη της Ηπείρου, στα χορευτικά τους, σε ώρες χαράς κα κεφιού χορεύουν το Σαμαντάκα.

Γεια σου βρε Σαμαντάκα τη λεβεντιά σου νάχα.

Εσύ κοιμάσαι κι εγώ νυστάζω 

σε συλλογιούμαι και αναστενάζω. 

Ξύπνα Σαμαντάκα και βάλε τα τσαρούχια, 

στρίψε τη μουστάκα, γεια σου Σαμαντάκα...

Ποιος ήταν όμως ο Σαμαντάκας;

Λένε πως τ' όνομα του ήταν Παύλος Μπάρας. Ενας όμορφος λεβεντονιός που ζούσε με το παιδί του και τη γυναίκα του στην περιοχή των Αγίων Σαράντα.

Δούλευε στα χωράφια, όταν κάποια μέρα επιστρέφοντας στο σπίτι του, βρήκε τρεις σπαχήδες του Αλή πασά να σέρνουν τη γυναίκα του. Τάβαλε, ένας αυτός, και με τους τρεις, και κατάφερε να σκοτώσει τους δυο και να τους πάρει τα ντουφέκια.

Ο τρίτος του ξέφυγε και καθώς προσπάθησε να τον σκοτώσει, χτύπησε κατά λάθος θανάσιμα την αγαπημένη του.

Επειδή κινδύνευε άμεσα, έτρεξε στο σπίτι, άρπαξε το μωρό στην αγκαλιά και πήρε τα βουνά. Από ράχη σε ράχη, από βουνό σε βουνό, κάποια μέρα έφτασε στην Κορυτσά.

Από τις κακουχίες όμως της οδοιπορίας έχασε το μωρό του και ο πόνος γίνηκε τώρα αβάσταχτος πούχασε γυναίκα και παιδί. Πήρε λοιπόν πάλι δρόμους και μονοπάτια προς το Νότο και έφτασε στο Μπεράτι με σκοπό να κοινωνήσει σε χριστιανική Εκκλησία μιας κι ήταν Χριστούγεννα κι είχε νηστέψει.

Το Πρωτόκολλο της Κέρκυρας

Σημείωση ιστολογίου: Ιστορική φωτογραφία από τον "Αυτονομιακό αγώνα στη Β. Ηπειρο 1914" του πρωτοπόρου Βησσανιώτη φωτογράφου Γιώργου Πανταζίδη (Βήσσανη Πωγωνίου 1864-Γιαννενα 1941).

Γράφει ο Δημήτρης Περδίκης

Το πιο κάτω κείμενο είναι η ομιλία μου στις 28 Μαΐου 2017 στην Λάρισα σε εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε για την επέτειο των 103 ετών της υπογραφής του ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ και διοργανώθηκε από τον Σύλλογο Βορειοηπειρωτών Θεσσαλίας. Στην ομιλία αυτή γίνεται ανάλυση της εποχής του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Τα προηγηθέντα και τα επακόλουθα. Η γεωπολιτική κατάσταση της εποχής αυτής, ιδιαίτερα σε σχέση με την δημιουργία του αλβανικού κράτους και του βορειοηπειρωτικού προβλήματος που δημιουργήθηκε.

Θέλω να επικεντρώσω την προσοχής σας στο εξής, θεωρώ, εξαιρετικά σημαντικό σημείο. Το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας ιδρύει το αλβανικό κράτος και προσδιορίζει τα σύνορα αυτού (17 Δεκεμβρίου 1913). Ακριβώς 5 μήνες μετά το Πρωτόκολλο της Κερκύρας (17 Μαΐου 1914) αποδίδει καθεστώς ευρείας αυτονομίας στην Βόρειο Ήπειρο και προσδιορίζει τα σύνορα αυτής, εντός της αλβανικής επικράτειας. Οι δύο αυτές διεθνείς συνθήκες υπογράφησαν από τους εκπροσώπους των ίδιων ακριβώς χωρών. Το Πρωτόκολλο της Φλωρεντίας έχει σήμερα αδιαμφισβήτητη διεθνή ισχύ.

ΑΝΑΚΑΛΥΨΕ ΤΟ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟ ΗΠΕΙΡΩΤΙΚΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ

Για τους Ηπειρώτες, τα πανηγύρια του χωριού είναι η λαχτάρα ολόκληρης χρονιάς για να βρεθούμε στον αγαπημένο μας τόπο. Και να ζούμε στιγμές που μόνο το ηπειρώτικο κλαρίνο μπορεί να σου προσφέρει.

Το Πανηγύρι είναι μια ευκαιρία, η οποία δίνεται για μια φορά το χρόνο, να ξανασμίξουν φίλοι και συγγενείς,να επιστρέψουν οι απόδημοι στον τόπο τους, να ξαναζωντανέψουν τα χωριά μας και να θυμίσουν λιγάκι από την αίγλη του παρελθόντος. Υπο τους ήχους του κλαρίνου, του λαούτου  και με συνοδεία τους τραγουδιστές  μας, ολοι μαζί τραγουδάμε για την ξενιτιά, τον έρωτα, την ατέρμονη αγάπη που έχει ο καθένας απο μας για τον τόπο του. Εχουν γραφτεί και έχουν ειπωθεί τόσα πολλά για τα ηπειρώτικα παραδοσιακά πανηγύρια, αλλά και πάλι δεν αποτυπώνουν τη συναισθηματική αξία που έχουν για όλους. Μικρούς και μεγάλους. 

Το μόνο σίγουρο είναι ότι αυτός ο θεσμός των πανηγυριών, που επιβίωσε μέσα από πολέμους, φτώχεια, ξενιτιά, δεν θα πάψει ποτέ να υφίσταται. Και ο λόγος είναι ένας και μοναδικός. Γιατί όλη αυτή η διαδικασία, η τελετουργία πιο συγκεκριμένα, είμαστε εμείς οι Ηπειρώτες. Βρίσκεται στις καρδιές μας, στο είναι μας. Πάντα ότι και να γίνει, όπου και αν βρισκόμαστε, η Ήπειρος είναι μέσα μας και μας καλεί να επιστρέψουμε και να ξαναβρεθούμε με τους αγαπημένους μας, στον τόπο των προγόνων μας, στον τόπο μας, στο σπίτι μας.

Σάββατο της 10ης Ιουλίου 1943:Ολοκαύτωμα Κεφαλοβρύσου Πωγωνίου

Το Σάββατο της 10ης Ιουλίου 1943 μια μέρα αποφράς για τους κατοίκους του Κεφαλόβρυσου και τούτο διότι τότε οι Γερμανοί Ναζιστές του Χίτλερ εν ονόματι της νέας τάξης πραγμάτων, έμπαιναν για πρώτη και τελευταία φορά στο μικρό τότε Κεφαλόβρυσο, συνελάμβαναν 18 Κεφαλοβρυσίτες, 3 άλλους εντοπίτες και με πρωτοφανή κυνικότητα τους έκαιγαν ζωντανούς μέσα σε δύο σπίτια του χωριού. Κουρμπάνι στην Ελλάδα και τις πανανθρώπινες αξίες της τιμής, της Ελευθερίας και αξιοπρέπειας. Το μπρότζι των βλάχων του Κεφαλόβρυσου στην Πατρίδα. 

Η ανάμνηση εκείνου του γεγονότος προκαλεί ακόμα φρίκη και αποτροπιασμό, αλλά και πολλά ερωτηματικά, καθώς ακόμα δεν μπορούμε να καταλάβουμε, παρόλο που πέρασαν 74 χρόνια από τότε, ποιός ήταν ο λόγος εκείνης της αιματοχυσίας. 

Στην ημερομηνία που αναφερόμαστε το άστρο του παρανο'ι'κού δικτάτορα είχε πάρει την κάτω βόλτα, είχε γύρει προς το βασίλεμα. 

Είχε προηγηθεί το Στάλινγκραντ, το Ελ Αλαμέιν, η είσοδος των Αμερικανών στον πόλεμο και τα συμμαχικά στρατεύματα υπό τον Mondgomery ετοιμάζονταν για απόβαση στην Ευρώπη. 

Ο Ελληνικός λαός, με τον Βασιλιά του στο Λονδίνο, την Κυβέρνησή του στο Κάιρο, αντιστεκόταν στην κατοχική Κυβέρνηση και τον Γερμανό κατακτητή με τον Ιερό λόχο στα συμμαχικά στρατεύματα της μέσης ανατολής, και τους αντάρτες του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ στην κατεχόμενη Ελλάδα. 

Από το βιβλίο του Κ. Χούτα, που συμμετείχε στην αντίσταση και μετά έγινε βουλευτής μαθαίνουμε οτι η 8η Βρετανική στρατιά, αποτελούμενη από οχτώ Μεραρχίες και η 5η Αμερικάνικη από έξι Μεραρχίες, συνεκροτούντο στα παράλια της βορείου Αφρικής και την Μάλτα, για να αποβιβαστούν στην Ευρώπη. Ο δε Τσώρτσιλ στα απομνημονεύματά του γράφει ότι "όλαι αι ναυτικαί κινήσεις και στρατιωτικαί προπαρασκευαί, αφήνουν να εννοηθεί ότι ετοιμάζομεν μια εισβολή εις την Ελλάδα". 

Στην Ελλάδα υπήρχαν τότε η 11η Ιταλική στρατιά, η 5η Γερμανική και το 2ο Σώμα του Βουλγαρικού Στρατού και οι σύμμαχοι ήθελαν να μην κινηθούν σε βοήθεια των δυνάμεων του άξονα που στάθμευαν στην Ιταλία, για να διευκολυνθούν οι συμμαχικές αποβατικές δυνάμεις.