Η ύπαρξη 30 και πλέον συνολικά εκκλησιών και εξωκκλησίων εκτος απο τα εικονίσματα που υπάρχουν στη Βήσσανη, αποδεικνύει οτι το θρησκευτικό συναίσθημα των κατοίκων κατα την διάρκεια των προηγούμενων αιώνων, ήταν πάντοτε ακμαίο.
Την ευσέβεια των κατοίκων εκτός απο την πληθώρα των εξωκκλησιών αποδεικνύει και η ύπαρξη πολλών άλλων προσκυνημάτων στις εισόδους και εξόδους του χωριού και στις διασταυρώσεις των δρόμων τα γνωστά μας "κονίσματα". Περί αυτών όμως θα μιλήσουμε σε επόμενο σημείωμά μας.
Στο κείμενο που ακολουθεί θα ασχοληθούμε με τις διάφορες επιγραφές και ενθυμίσεις που συναντάμε στις εκκλησίες και στα εξωκκλήσια στη Βήσσανη και που αποτελούν αναμφίβολα σημαντικό μέρος της Ιστορίας του χωριού μας.
Η σημαντική αυτή καταγραφή που παρουσιάζουμε εδώ είναι χρονολογική (μέχρι περίπου το 1900) και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Ηπειρωτική Εστία"-Τ39-1955 και έγινε απο τον Ιερέα Γεώργιο Παΐσιο.* Τό άρθρο αυτό αποτέλεσε και σημαντική πηγή του συγχωριανού μας αειμνήστου Σπύρου Στούπη στην συγγραφή των μνημειωδών έργων του, "Πωγωνησιακά και Βησσανιώτικα" και "Η Βήσσανη".
* Ο Γ. Παΐσιος καταγόταν απο τους Χιονιάδες και ήταν για ένα διάστημα εφημέριος στο Δολό Πωγωνίου, οπότε είχε και φιλικούς δεσμούς με τη Βήσσανη.
...//...
ΕΠΙΓΡΑΦΑΙ ΚΑΙ ΕΝΘΥΜΗΣΕΙΣ
Συλλέγοντες προ δεκαετηρίδων από διαφόρους Μονάς καί Εκκλησίας της Έπαρχίας επιγραφάς άναφερομένας εις τους εκ Χιονιάδων άγιογράφους, άντεγράψαμεν καί διαφόρους άλλας επιγραφάς και ενθυμήσεις σχετιζομένας μέ ώρισμένα χρονικά γεγονότα αφορώντα την 'Ιστορίαν τής Εκκλησιαστικής Επαρχίας Βελλάς και Κονίτσης, ώς και την Ιστορίαν των 'Ιερών Σκηνωμάτων του τόπου.
Κατά πόσον δέ γενικώς αι επιγραφαί αύται είναι χρήσιμοι είς την Ιστορίαν του τόπου εις τόν όποιον αύται άνήκουσιν, τούτο, ούδεις δύναται νά τό αρνηθεί ουδέ και είναι ανάγκη ήμείς οί μηδαμινοί νά όρθώσωμεν εδώ τό ανάστημά μας και νά έπιχειρήσωμεν νά εκφέρωμεν γνώμην, η νά επαναλάβωμεν εδώ όσα περί τής χρησιμότητός των έγραψαν οί ειδικώς περι τά τοιαύτα άσχοληθέντες κορυφαίοι ιστορικοί, και λοιποί λόγιοι Ήπειρώται.
Επειδή όμως αι έπιγραφαί αύται συν τω χρόνω ύπόκεινται εις φθοράν και άλλοίωσιν, και έπειδή εδημιουργηθησαν πολλάκις δυσμενείς δι’ αύτάς σιηθήκαι και περιστάσεις αίτινες και συνέτειναν εις την καταστροφήν καί έξαφάνισιν πολλών, διά τούτο και προέβημεν εις τήν αντιγραφήν αυτών μέ τήν προϋπόθεσιν πάντοτε όπως αύται, μίαν ημέραν ίδωσι τό φώς τής δημοσιότητος.
Καί ενα τοιούτον ερχόμεθα σήμερον νά πραγματοποιήσωμεν. Νά διασώσωμεν δήλον οτι τάς όλίγας αύτάς επιγραφάς εστω καί ιστορικώς.