ΓΙΑ ΤΟ ΕΘΙΜΟ-ΓΙΟΡΤΗ ΤΗΣ "Φιλιάς"

Φιλιά, ή το τραπέζι τής φιλίας

Ένα έθιμο έξευρέσεως πόρων γιά την συντήρησι των εκκλησιών καί τή λειτουργία των σχολείων κατά τά χρόνια τής σκλαβιάς ήταν καί τό τραπέζι τής «Φιλιάς»=φιλίας. Ενα έθιμο παμπάλαιο σέ πολλά μέρη πού ζούσε υπόδουλος ελληνισμός. Στήν Καπαδοκία μάλιστα συγκεκριμένος, διετηρείτο μέχρι τό 1914, έτος τής καταστροφής του Μικρασιατικού ελληνισμού.’Έτοι τήν ήμέρα των Θεοφανείων μετά τό τέλος τής Θείας λειτουργίας, έγίνετο ένα είδος πλειοδοτικής, εικονικής δημοπρασίας έκποιήσεως όλων τών εικόνων τής κεντρικής εκκλησίας, πλήν των μεγάλων τοϋ τέμπλου. Τήν προοριζόμενη δέ γιά έκποίησι εικόνα ανύψωνε μέ τά χέρια του πρός έπίδειξι ό ίερεύς μέ τά άμφιά του πού στέκονταν στο μέσον τής Ωραίας Πύλης, έκφωνώντας τό κατώτατο χρηματικό όριο έκποιήσεώς της, ακριβώς όπως γίνεται σέ αληθινές δημοπρασίες καί κατεκυρώνετο στον τελευταίο πλειοδότη. 

Μετά τό πρας τής δημοπρασίας έσχηματίζετο πομπή καί λιτανία πού πήγαινε στή θέσι Πηγάδια - στήν άκρη στο χωριό απ’ όπου υδρεύεται ή Κοινότης - ενώ οί άγορασταί τών εικόνων ή έκπρόσωποί τους έκρατούσαν τις εικόνες αυτές. ’Εκεί έτελείτο κατανυκτική δέησις καί εν συνεχεία μέ την ίδια επισημότητα καί τάξι επέστρεφαν στήν εκκλησία δπου οι εικόνες έπανατοποθετούντο στις θέσεις τους καί έτελείωνε ή εορτή.

ΜΟΙΡΟΛΟΙ KAI ΠΟΛΥΦΩΝΙΚΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΣΕ ΣΧΕΣΗ ME TH ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑΤΙΚΗ ΜΟΥΣΙΚΗ

Του Παντελή Καβακοπούλου - Μουσικολαογράφου (1923-2022)

Η μουσική της Ηπείρου δεν είναι τυχαία. Τα μουσικά της ακούσματα αποκρυπτογραφούν λαό με βαθιά, ποιητική και μουσική παράδοση. Τα τραγούδια της, συγκριτικά με αυτά της άλλης Ελλάδας, ξεχωρίζουν και εξωτερικεύουν ιδιαίτερο ποιοτικό χρώμα και ομορφιά.

Ο ρυθμός, η ποίηση, η μουσική και ο χορός σμίλευαν επί αιώνες και σμιλεύουν και σήμερα, ίσως λιγότερο, ή και καθόλου τη φαντασία του λαού ώστε να γίνεται δημιουργός.

Έτσι γεννήθηκε το δημοτικό μας τραγούδι.

Τα δομικά στοιχεία, που συνθέτουν τα τραγούδια μας και τους χορούς, δεν προέρχονται από κανένα έντεχνο τρόπο σύνθεσης, όπως συμβαίνει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Γενικά το παραδοσιακό δημοτικό τραγούδι είναι γέννημα του ανώνυμου λαού μας. Είναι γνήσιο και δεν εξυπηρετεί σκοπιμότητες. Η μουσική είναι το ξέσπασμα της ψυχής, στο πόνο, τη χαρά και στη πατριωτική έξαρση.

Η ζωή διαρκώς προχωρεί, και όλος ο εθιμικός κοινωνικός τρόπος δεν είναι ίδιος. Δεν υπάρχει τίποτα το στατικό. Τα καλλιτεχνικά ρεύματα, λογοτεχνία, ποίηση, ζωγραφική, γλυπτική, μουσική και χορός μεταλλάσσονται, πάνω ωστόσο στις ίδιες τους τις αρχικές ρίζες.

Η μουσική της Ηπείρου δεν είναι ίδια με αυτή του κλαρινίστα Βησσανιώτη Νάσιου Χαρισιάδη και των λαϊκών οργανοπαικτών «Μπατζαίων» από το Βασιλικό. Το καλλιτεχνικό επίπεδο των μουσικών έχει καλυτερεύσει, και όμως πολλά από τα τραγούδια η σημερινή μας νεολαία δεν τα ξέρει και δεν τα απολαμβάνει ακουστικά και χορευτικά. Αρκείται περισσότερο «στα δύο» και «στα τρία».