Γιατί ερημώνει η «εύανδρος» Ήπειρος;

Του Μιχάλη Στούκα

Βέβαια δεν είναι μόνο η Ήπειρος που αντιμετωπίζει αυτό το πρόβλημα αλλά και πολλές ακόμα περιοχές της Ελλάδας. Καθώς όμως, με το πρόσφατο αυτό άρθρο ήρθε στο προσκήνιο το πρόβλημα της Ηπείρου, θα ασχοληθούμε σήμερα με αυτό.

Ας δούμε τον πληθυσμό της Ηπείρου διαχρονικά, από το 1913 ως το 2021. Αμέσως μετά την απελευθέρωση της το 1913 η Ήπειρος, συγκεκριμένα τα Ιωάννινα, η Κόνιτσα, το Πωγώνι, το Μέτσοβο, το Μαργαρίτι, η Παραμυθιά, η Φιλιππιάδα και οι Φιλιάτες είχε 245.000 κατοίκους. Θυμίζουμε ότι η περιοχή της Άρτας, ως το παλιό, θρυλικό γεφύρι της πόλης, είχε ενταχθεί στο ελληνικό κράτος το 1881.

Τον Οκτώβριο του 1940 ο πληθυσμός της Ηπείρου ήταν 362.332 και το 1951, 351.451. Το 1961 υπήρξε σημαντική αύξηση του πληθυσμού της Ηπείρου που έφτασε τις 394.449. Το 1971 ο πραγματικός πληθυσμός της ήταν 310.394. Η σημαντική διαφορά με το 1961 οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην αλλαγή του τρόπου διεξαγωγής της απογραφής. Το 1981 ο πραγματικός πληθυσμός της Ηπείρου ήταν 324.341, το 1991, 339.728 και το 2001, καθώς άλλαξε και πάλι το σύστημα της απογραφής, ο μόνιμος πληθυσμός της Ηπείρου ήταν 336.392, ενώ το 2011 ,336.856.

Δυστυχώς, την τελευταία δεκαετία υπήρξε σημαντική μείωση του πληθυσμού της Ηπείρου, οι μόνιμοι κάτοικοι της οποίας στην απογραφή του 2021 ήταν 319.543, 17.303 λιγότεροι δηλαδή σε σχέση με το 2011. Οι 17 από τους 18 Δήμους της Ηπείρου είχαν μείωση του πληθυσμού τους και μόνο ο Δήμος Ιωαννιτών (Ιωαννίνων) παρουσίασε οριακή αύξηση (Πηγή: epiruspost.gr, 23/7/2022).

Σύμφωνα με στοιχεία του 2019 τέσσερις περιφέρειες της χώρας μας βρίσκονταν στις 20 φτωχότερες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Ήπειρος (στη 13η θέση) ήταν μία από αυτές. Οι άλλες τρεις ήταν η Ανατολική Μακεδονία – Θράκη στην 11η θέση, το Βόρειο Αιγαίο στη 14η θέση και η Δυτική Μακεδονία στη 17η θέση. Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ της Ηπείρου το 2018 ήταν μόλις το 46% του κοινοτικού μέσου όρου. Η φτώχεια ήταν και είναι ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ηπείρου οι κάτοικοι της οποίας αναγκάζονται να εγκαταλείψουν τα πάτρια εδάφη για μια καλύτερη ζωή, από τη στιγμή που δεν μπορούν στον τόπο τους να ζήσουν αξιοπρεπώς. Η φυγή των παιδιών της για την ξενιτιά αποτελεί μάστιγα αιώνων για την πανέμορφη και εύανδρο Ήπειρο.

Άλλωστε, τα ηπειρωτικά τραγούδια για την ξενιτιά και τους ξενιτεμένους είναι δεκάδες. Κάποια από αυτά, όπως το «Αλησμονώ και χαίρομαι, θυμούμαι και λυπούμαι», προκαλούν ανατριχίλα στο άκουσμά τους. Όπου κι αν πήγαν όμως οι Ηπειρώτες διέπρεψαν. Ας μην ξεχνάμε ότι οι σημαντικότεροι εθνικοί ευεργέτες, με ανεκτίμητη προσφορά προς το έθνος κατάγονταν από την Ήπειρο. Τόσο από το τμήμα της που ανήκει στην Ελλάδα, όσο κι από τη Βόρειο Ήπειρο που ανήκει τώρα στην Αλβανία. Χάρη και στις δωρεές αυτών των ευεργετών, τα Γιάννενα αναδείχτηκαν σε κορυφαίο πνευματικό κέντρο στα χρόνια της τουρκοκρατίας.

Η πληθυσμιακή συρρίκνωση της Ηπείρου άρχισε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και τον Εμφύλιο. Πολλά χωριά με εκατοντάδες κατοίκους ως τότε ,βρέθηκαν σταδιακά με ελάχιστους. Η αστυφιλία, πληγή για τη μεταπολεμική Ελλάδα, έπληξε και την Ήπειρο. Τόσο τα μεγάλα αστικά κέντρα της χώρας, όσο και μεγάλες πόλεις της υπόλοιπης Ελλάδας, με κυρίαρχη την Αθήνα αποτέλεσαν προορισμούς των Ηπειρωτών που έφυγαν από τις εστίες τους. Πίσω, έμεναν άνθρωποι μεγάλης ηλικίας και όταν αυτοί έφευγαν απ’ τη ζωή, τα χωριά άρχισαν να ερημώνουν. Και βέβαια τα σχολεία που κάποτε φιλοξενούσαν δεκάδες μαθητές και μαθήτριες έκλεισαν.

Τι έκανε η Πολιτεία όλα αυτά τα χρόνια για να μείνουν οι νέοι στα χωριά της Ηπείρου; Απολύτως τίποτα. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια η πρόσβαση στην Ήπειρο ήταν κάτι παραπάνω από προβληματική. Με την, κατ’ ευφημισμό, εθνική οδό Αντιρρίου – Ιωαννίνων και την, όνομα και πράγμα, Κατάρα. Η ολοκλήρωση της Εγνατίας Οδού, που είχε ξεκινήσει να κατασκευάζεται από τα μέσα της δεκαετίας του ‘ 80 και της Ιόνιας Οδού, σαφώς συνέβαλαν αποφασιστικά στην ταχύτερη και ασφαλέστερη μετακίνηση από και προς την Ήπειρο.

Μαγευτικές τοποθεσίες στα παράλια της Ηπείρου (π.χ. Σύβοτα) , έγιναν πλέον προσιτές στον πολύ κόσμο. Τα πανέμορφα Ζαγοροχώρια, που ήδη από τα προηγούμενα χρόνια είχαν αρχίσει να αναπτύσσονται, αποτελούν πλέον έναν από τους δημοφιλέστερους τουριστικούς προορισμούς της ηπειρωτικής Ελλάδας. Υπάρχουν όμως ακόμα σημαντικά έργα που δεν έχουν γίνει. Η λεγόμενη, Εθνική Οδός Ιωαννίνων- Κακαβιάς καρκινοβατεί εδώ και χρόνια. Οι μόνοι που αισθάνονται ασφαλείς σε αυτή, είναι οι Κροάτες χούλιγκαν-φονιάδες…

Και ναι μεν οι δρόμοι έγιναν με κρατικά και κοινοτικά κονδύλια, όμως η τουριστική ανάπτυξη της Ηπείρου οφείλεται κυρίως στους ιδιώτες. Και πάλι το πρόβλημα της συγκράτησης και προσέλκυσης νέων ανθρώπων παραμένει. Πόσες και ποιες κρατικές επενδύσεις έγιναν στην Ήπειρο τα τελευταία χρόνια; Αν κάποιος αρρωστήσει σε ένα ακριτικό χωριό του Πωγωνίου, και χρειάζεται να μεταφερθεί σε νοσοκομείο, θα πρέπει να περιμένει ασθενοφόρο να τον μεταφέρει στα Γιάννενα(περίπου 70 χιλιόμετρα).

Ποιες και πόσες είναι οι δομές υγείας στην Ήπειρο; Ποια κίνητρα έδωσε η Πολιτεία σε νέα ζευγάρια να εγκατασταθούν εκεί; Η γεωργία και η κτηνοτροφία που κάποτε αποτελούσαν τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας της Ηπείρου, σήμερα είναι σχεδόν ανύπαρκτες. Υπάρχουν χωριά, όπου δεν έχει γεννηθεί παιδί τα τελευταία 40 – 50 χρόνια. Στον Δήμο Πωγωνίου, τον χειμώνα, πολλά χωριά έχουν 1- 5 κατοίκους και άλλα κανένα… Και με την ευκαιρία, ο «Καποδίστριας» και ο «Καλλικράτης», με τεράστιους σε έκταση Δήμους, ωφέλησαν ή έβλαψαν περιοχές όπως η Ήπειρος;

Η Περιφέρεια Ηπείρου περιορίζει τις δράσεις της κυρίως γύρω από τα Γιάννενα και τις άλλες πόλεις και μόνο αραιά και πού ασχολείται με τα προβλήματα των χωριών. Ακόμα και οι βουλευτές και γενικότερα οι πολιτευτές, δεν επισκέπτονται πλέον τα απομακρυσμένα χωριά, ούτε καν κατά τις προεκλογικές περιόδους. Στο παρελθόν πολιτικοί που έγραψαν ιστορία, όπως ο Κάρολος Παπούλιας και ο Ευάγγελος Αβέρωφ, κάτω από πολύ πιο δύσκολες συνθήκες, επισκέπτονταν, έστω 1 – 2 φορές, όλα τα χωριά…Στις πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις, μάλλον καμία υποψήφια και κανένας υποψήφιος βουλευτής δεν επισκέφθηκαν τα ξεχασμένα αυτά χωριά. Για μια χούφτα ψήφους, σκέφτηκαν προφανώς, γιατί να ταλαιπωρούμαστε;

Φαίνεται δυστυχώς ότι η κατάσταση είναι μη αναστρέψιμη. Ο σύγχρονος τρόπος ζωής, οι ανάγκες των σημερινών ανθρώπων, οι κυβερνητικές πολιτικές που ευνοούν τη γιγάντωση μεγάλων αστικών κέντρων, με ταυτόχρονη πληθυσμιακή «αφαίμαξη» των ημιαστικών και αγροτικών περιοχών, θα οδηγήσουν μοιραία σε αναστολή λειτουργίας και οριστικό κλείσιμο και άλλων σχολείων, όχι μόνο στην Ήπειρο, αλλά και την υπόλοιπη Ελλάδα.

Δεν θεωρούμε ότι οι κυβερνήσεις των τελευταίων δεκαετιών αγνοούσαν τα προβλήματα. Οι αναφορές και τα παράπονα των τοπικών αρχόντων και του απλού κόσμου έφταναν σίγουρα και στα διάφορα υπουργεία. Έλλειψη πολιτικής βούλησης, αδιαφορία, πολιτικές σκοπιμότητες και αναβλητικότητα οδήγησαν στα σημερινά αδιέξοδα. Και δυστυχώς φως στην άκρη του τούνελ δεν φαίνεται, ούτε για την Ήπειρο, ούτε για τις άλλες φθίνουσες περιοχές της χώρας…

ΠΗΓΗ:https://www.protothema.gr/blogs/mihalis-stoukas/article/1401262/giati-erimonei-i-euandros-ipeiros/

ΣΧΟΛΙΟ: ΣΕ ΜΙΑ 5-ΕΤΙΑ!!!!ΘΑ ΜΠΟΥΝ ΟΙ...ΒΑΣΕΙΣ!!!!!

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ Χ.Κ.